actualite (38)
Emakumearen Nazioarteko Eguna: euskal emakumeak omendu zituen 15. KORRIKAk
Atzo martxoaren 8a izan zen, Emakumearen Nazioarteko Eguna. Hori dela-eta, aukera ezin hobea da gogora ekartzeko AEK-k 15. KORRIKAn euskal emakumeak omendu zituela.
Hauxe izan zen garai hartan (2007an, alegia) partekatu genuen testua:
Euskaraz hitz eginez, herri bat osatu dugu euskaldunok: Euskal Herria, euskararen herria. Mintzairak nortasunaren adierazgarri dira, eta guk, euskaldunok, euskaraz mintzatuz gure euskaldun izatea adierazten dugu, euskaraz hitz eginez Euskal Herria egiten dugu. Eta lan horretan EUSKAL EMAKUMEAK izan duen garrantzia eta ezinbesteko papera goraipatu nahi ditu Korrika 15ek.
Urtetako menderakuntza, jazartze eta zigorrei aurre egiteko eta euskal kultura eta euskara, belaunaldiz belaunaldi, gorde eta transmititzeko, euskal emakumeek izan dituzten indarra, adorea eta balioa omendu nahi ditu Korrika 15ek.
Garai desberdinetan zehar, emakumeak izan dira, euskararen aurka izan diren legeei aurre eginez, gure hizkuntza etxeetan gorde, atxiki eta ahoz aho iraunarazi dutenak. Dela gerra garaian, dela baserrian, dela itsasaldeko herrietan gizonak kanpoan zeudela..., euskal emakumea izan da euskararen gotorleku garrantzitsua. Eurek bermatu dute gaur arteko transmisioa eta ezkutuko lan hori ere azalarazi eta aldarrikatu nahi du Korrika 15ek.
Denbora aurrera joan ahala, eta Francoren diktaduraren edota Frantziako estatu jakobinoaren lege itotzaileek agindutakoaren kontra, ikastola, gau eskola edota euskara elkarteak sortu eta berauei eusteko prozesuan euskal emakumeak izan duen paperaren garrantzia inork ukatu ez arren, ezta ukatuko ere, Korrika 15ek paper horren garrantzia azpimarratu eta plazaratu nahi du.
22. KORRIKAren mezua, munduko bestelako hizkuntza gutxituetan ere irakurgai
22. KORRIKAn erronka bat luzatu genien munduko lagunei.
Euskararen lasterketa erraldoian, leku berezia egin nahi izan genien planetan zehar sakabanatutako gainontzeko hizkuntza gutxiagotuei. Horregatik, AEK-KORRIKAk lau haizetara hedatu zuen ideia bat; erronka bat, alegia: ahalik eta lengoaia gehienetara itzultzea 22. KORRIKAren mezua, mintzaira hegemonikoetatik harago.
Erantzun andana jaso genituen, eta munduko korrikazaleei esker “Orain da hizkuntzen unea” mezua hizkuntza hauetan irakurtzeko parada izan genuen: bretoia, galegoa, sererra, wolofa, amazightera, gaelikoa, guaraniera, okzitaniera, asturianua, kabilera, amazigera, katalana, náhuatla, zapotekoa, maya tsotsila eta hassania.
HEMEN dituzue itzulpenak irakurgai.
Mezuak euskaraz horrela zioen:
Orain da hizkuntzen unea
Globalizazioak mundu grisa marraztu nahi digu,
ñabardurarik gabea. Alta, Herriok badugu haren
aurkako sendagai koloretsua: tokikotasuna. Eta
zer tokikoago, berezko hizkuntza baino?
Hizkuntzak lotzen gaitu herrira, eta nor bere
herritik zabaltzen gara mundura.
Hizkuntza galdu duen herriak ezin dio munduari
so egin hitz arrotzen bidez ez bada, jatorrizko
nortasuna alboratuta.
Askotariko mundua nahi dugu, elkartasunezkoa,
geure ikuspegietatik sortua.
Oraingoa une erabakigarria zaigu bizi dugun
hizkuntza-larrialdi latzari aurre egiteko; ordua
dugu mugitzeko, mundu osoko lengoaia
gutxituok HITzen partida irabaz dezagun.
EKIN diezaiogun... nork bere HitzEkin.
Geuk ere bat KORRIKArekin!
AEK-KORRIKAN GEURE LEKUA ALDARRIKATZEN DUGU, BAI ETA BESTEENTZAT ERE, DENOK BERDIN.
“BatZuk: Euskararen lau aurpegi” dokumentala, EHUko “Ama hizkuntzak munduan eta zinean” maratoian
Gaur, otsailak 21, Ama Hizkuntzen Nazioarteko Eguna da.
Honen harira, EHUk film maratoi bat antolatu du gaurko, “Ama hizkuntzak munduan eta zinean” izenekoa. Emanaldiak Gasteizeko EHUko Letren Fakultateko Areto Nagusian izango dira, goizeko 10:00etatik aurrera.
Euskarak, askotan gutxitua izan eta izaten den bestelako ama hizkuntza batek, tartea ere izango du maratoian, 20. KORRIKArako AEK-KORRIKAk ekoitzitako “BatZuk: Euskararen lau aurpegi” dokumentalaren emanaldiarekin.
Emanaldia 12:15ean izango da, eta programazio osoa streaming bidez ikusiko ahalko da esteka HONETAN.
“BatZuk” ikus-entzunezkoaren sinopsiak, bere aldetik, horrela dio:
Hizkuntza, Kultura, Mundu BatZUK. Euskal Herrian, hainbat modu daude euskara eta hizkuntzak bizitzeko, pertsona bakoitzeko bat, BatZUK: zenbait elkarren oso antzekoak, beste zenbait ia antagonikoak. Lan honetan, horietako lau ezagutuko ditugu; lau herritarren bizitzetan sartuko gara, nor bere testuinguruan dagoela.
Euskalduna izateko milaka modu daude, eta Maikak, Danik, Anderrek eta Elenak, zein bere hizkuntza-aberastasun eta kultura-aniztasunetik, euskararekin bat egiten dute. Haiekin batera, BATZUK gehiago gara.
Honekin lotuta, gogoratu nahiko genuke Amets Arzallusek 18. KORRIKArako idatzitako mezua; hain zuzen ere, “Ama hizkuntza” izenekoa. HEMEN duzue irakurgai.
KORRIKAren historiari begirada bat, podcasten bitartez
Eskuragarri dituzue, podcasten bidez eta edizioz edizio, KORRIKA bakoitzeko zertzelada eta pasadizo nagusiak.
Proiektu hau webgune honetan aurki dezakezue, Korrikateka (Multimedia) atalean. Naiz Irratiarekin elkarlanean sortutakoa da, eta beraiek ere eman zituzten beren uhinetatik 22. KORRIKAren baitan.
22 audio-fitxategi dira (atarikoa + 21. KORRIKAra arteko podcast bana), eta horien transkripzioak ere eskegi ditugu. Esan bezala, pixkanaka-pixkanaka, KORRIKAren ondare guztia bertan biltzeko asmoa dugu.
Podcast hauekin jaso nahi izan ditugu edizio bakoitzeko zertzelada nagusiak, KORRIKAren historia beste era batez ere dokumentatzeko. Izan ere, lasterketa nagusiaren webgunean bertan, Historia izeneko atalean, edizio bakoitzak berariazko orrialdea dauka, nondik norako nagusiak, eta, orain, hor ere, edizio bakoitzaren podcasta eskura egongo da.
"...mila eta bat istorio daude edizio bakoitzaren atzean... Gurekin batera errepasatu nahi dituzu? Podcastetatan egongo gara zuen zain!."
KORRIKAren ahizpak: Arineketan, munduko hizkuntza gutxituei bultzada emateko
Euskal kulturak munduari egin dion oparirik handienetarikoa KORRIKA dela ez du inork zalantzan jartzen egun. Lankidetzan eta sinergian oinarrituta, gure lasterketa erraldoiak euskararen alde egiten duen itzelezko lana bertan begiratzeko ispilu eta eredu askorentzat bada; hala nola, munduko beste hizkuntza gutxituentzat. Hala, gure KORRIKAn inspiratuta, euren herrietan ere antzeko egitasmoak gauzatu dituzte bretoiek, irlandarrek edo maputxeek, besteak beste. Benetan pizgarria, horrenbeste lan eta ilusioz egiten dugun zerbait besteentzat jarraibide dela jakitea!
- Correllengua, katalanaren alde. 1993. urtean jazo zen antzeko ekintza bat Mallorkan, 1995.ean Valentzian eta 1996.tik aurrera Herrialde Katalan orotan. Lau zutabetan egindako lasterketa herrikoi multzo batean datza.
- Correlingua, galizieraren alde. Esperientzia katalanaren antzeko ekimen hau 2000. urtean hasi zen, Dia das letras gallegas ekintzen artean bilduta. Azken edizioa 2022koa izan zen, eta 12 egun iraun du.
- Ar Redadeg, bretoieraren alde. Gau eta egunez Bretainia zeharkatzen duen korrikaldia Euskal Herrikoaren isla da; lekuko, mezu sekretua eta guzti. 2022koa zortzigarren edizioa egin zuten eta 2022 kilometro izan zituen.
- La Passem, okzitanieraren alde. Okzitania zeharkatzen duen lasterketa. Lehen edizioa 2018an izan zen. 2022an, ekainaren 2tik 5era izan da.
- Rith, gaelikoaren alde. Irlandar irla osotik igarotzen den lasterketa da Rith. Seachtain na Gaeilge irlandar hizkuntzaren astean egiten da, 2010ean ekin zioten lehenengoa egiteari eta KORRIKAk eta Ar Redadeg-ek duten formatu berbera dauka.
- Ras yr Iaith, galesaren alde. Ahizpa gazteenetarikoa, Galesena. Lehenengo edizioa 2014koa da; azkena, 2020koa. Gauean korrika egin ez, baina honek ere badu lekukoa eta mezua. Azkena 77 kilometro eginda eta hiru egunetan burutu zen.
- Lefkantun, maputxeen mapuzugun hizkuntzaren alde. Mapuzuguletuaiñ elkarteak antolatutako lasterketa herrikoi hau iaz jaio zen, mapuzugun hizkuntzaren ofizialtasuna aldarrikatzeko.
- Sprochrenner, Alsazieraren alde. KORRIKAk Alsazian ahizpa berri bat ukan du. Lasterketaren lehenengo edizioa 2020ko maiatzaren 31n abiatu zen eta 340 kilometro egin zituen. 2022an, ekainaren 4tik 6ra burutu zen.
KORRIKAren ahizpen inguruan gehiago jakin nahi baduzue, sar zaitezte web honen KORRIKA Munduan atalean!
"Heldu!", 15. KORRIKAko ikus-entzunezkoa, ikusgai AEKren kanaletan
“Heldu”, 15. KORRIKArako Unai Iturriagak idatzi eta zuzendutako ikus-entzunezkoa, ikusgai dago AEKren kanaletan.
2007ko martxoaren 22tik apirilaren 1era Karrantzatik Iruñera 2007ko martxoaren 22tik apirilaren 1era Karrantzatik Iruñera “Heldu hitzari, lekukoari, elkarlanari, herriari! "Heldu euskarari!” lelopean atera zen kalera 15. KORRIKA. Ikus-entzunezkoan hainbat testigantza jasotzen dira: Beda Ajuria, Maialen Lujanbio, Marije Ramos, Sally Christopher eta Pantxo Ruizenak, besteak beste. Amaren Alabak taldearen parte hartzea ere izan zuen dokumentalak.
Egunotan aurreko Korriketako ikus-entzunezko materiala bildu eta eskuragarri jartzen ari gara AEKren sareetan. Proiektuaren parte ere bada “Heldu”-ren partekatze hau, eta aurki jarraituko dugu gainerako piezekin.
Adi AEKren kanalei!
Facebook
Instagram
Twitter
Mastodon
Korrika egiteko hamaika arrazoi: “HitzEkin” abestia
Orain dela urte bat 22. KORRIKA girotu zuen abestia aurkeztu genuen. “HitzEkin” zuen izena, eta Nerea Urbizu izan zen kantaren zuzendari artistikoa. Sustrai Colinak sortu zituen hitzak, eta Urbizurekin batera Ane Garcíak eta Anarik ere jarri zioten ahotsa.
Kantak pop kutsua dauka gehienbat eta Urbizuren hitzetan abestia “emozionala da, soziala”. Hiru adin desberdineko emakumek abestu dute, gure helduen eta txikien arteko katearen sostengu eta bitartekaritza irudikatzeko. Bestalde, Mezuari dagokionez, bere garaian Urbizuk esan zuen irekia izan arren, balore garrantzitsuak bultzatzen dituela: «ausarta izatea, ahalduntzea, oztopoen gainetik aurrera egitea edota beldurrak gainditzea».
Bideoklipa Eymard Uberetagoenak (Tripulante Produce) ekoitzi zuen, eta hemen duzue ikusgai:
Eta zuri? Zein da gehien gustatu izan zaizun KORRIKA abestia? Entzun guztiak esteka honetan, eta komentatu zure aukera AEKren sare sozialetan!
Sentitu, pentsatu eta HitzEkin, denok elkarrekin!
Orain urte bat 22. KORRIKAk omendu zituen Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoak Tolosan, zirku baten mundu magikoaren barruan, Gure Zirkuarekin elkarlanean.
Horrela iragarri zuen AEK-k omenduak izango zirela:
Pirritx, Porrotx eta Marimotots (Aiora Zulaika, Joxe Mari Agirretxe eta Mertxe Rodriguez) pailazo-hirukotea da. 1987ko abenduaren 24an sortu zen, Lasarte-Orian, eta gaur egun Euskal Herriko pailazorik ezagunenak eta arrakastatsuenak dira.
Eta zergatik omendu Pirritx, Porrotx eta Marimotots? 35 urteko ibilbidea egin dutelako euskal munduan, eta, are garrantzitsuago, euskaraz; eta eragileak direlako, orainaldiari eta etorkizunari begira daudenak. 1987an EKIN zioten, haiei esker askok EKIN diogu, eta datozen belaunaldiek ere EKINgo diote. Haiek transmisioa goitik behera (guraso-ume) eta behetik gora (ume-guraso) landu dute; haiek, beren HITZEKIN, euskarari EKIN zioten, eta eutsi egin diote.
Euskara ez zutenean, euskara ikasteari edota hobetzeari EKIN zioten, eta, orduz geroztik, euskara ahoan ibili dute 35 urte hauetan. Pirritxek, Porrotxek eta Marimototsek zuzeneko eragina izan dute ume eta guraso askok euskararen hautua egin dezaten.
Beren komunikazio-tresna HITZEKIN osatu dute, ekimen eraikitzailea eta normalizazioaren adibide da haiena. Beren ikuskizun eta kanten bidez, egin, eginarazi eta eragin dute.
Pirritx, Porrotx eta Marimototsek azken hogeita hamabost urtean erakutsi izan duten konpromisoagatik eta EKINagatik omendu zituen 22. KORRIKAk.
Hementxe duzue omenaldi ekitaldiaren bideo-laburpena:
Gabon zoriontsuak!
Hizkuntza bat hitzekin osatzen da, baina ekimenek eraikitzen dute hizkuntza baten komunitatea.
Urte berrian ere lagunduko dizugu hiztun aktiboa izaten.
ZORIONAK ETA URTE BERRI ON!!
Eritzia: Egin eta eginarazo
ANE ELORDI ALBURQUERQUE
Korrikaren koordinatzailea
Udabarrian, euskaldun eta euskaltzalez bete genduzan Donostiako kaleak. Beste behin, KORRIKAk euskal komunidadean eragitea lortu eban: 11 egun eta 10 gauez arineketan igaro genduan Euskal Herria, lekukoa eskurik esku, barruak estututa, euskeraz, euskeratik eta euskerearen alde. Baina, gitxienez, bi urterako itxaropenezko uholdea izan behar ebanak lanparra baino ez dau ekarri.
Urte erdi geroago, udagoienean, itxaropena berbiztu eta Euskaraldian murgildu gara. Horregaz batera Pantailaldia eta Gaztealdia be etorri dira; egun gitxi batzuetan, euskereak jente-arteko hainbat esparrutan presentzia hartu izan dau. Ahobizi eta belarriprest izan gara, eta abenduaren 2a heldu orduko txapa kentzeako ariketea egin dogu. Soinean txapak eragiten dauan zama izugarria izan daiteke batzuentzat; beste batzuk, barriz, aldekoa kenduta be, "txapa emoten" jarraitzen dogu.
Egun bat beranduago, Euskerearen Nazinoarteko Egunean, herriz herri batu ginan gure hizkuntza gitxitu exotikoaren aldarri egin eta jai giroan ospatzeko. Baina ba al dago zer ospatu? Nik neuk ez dot uste. KORRIKAn pozez eta emozinoz zeharkatu genduan Euskal Herria, Euskaraldian ahoak inozko bizien izateko ahalegina egin genduan, baina ez da nahikoa. Urteak 365 egun ditu eta horreetako bakotxa zor deutsagu euskereari. Agerikoa da, askoz gehiago behar dogu. Horren erakusle dira Soziolinguistika Klusterrak egindako erabilerearen gaineko azken kale neurketen datuak, inguruko arnasguneetan be itoten hasi gara. Pandemia bat garaitu dogula sinistu arren, beste izurrite bat jabilku eraso egiten, erdal birusa.
Baina itolarria arintzeko hainbat ekitaldi izan doguz egunotan, tartean, Durangoko Azokea, euskerearen eta euskal kulturearen oasia, gure Meka. Bost egunez euskal kulturearen erdigunea izan da, eta, bide batez, belarriak gozatzeko be balio izan deusku, barrua lasaitzeko. Batean kale, bestean bale. Ez gaitezan bost eguneko loraldiaz ase, ezta zorioneko aurkikuntza arkeologikoez be. Beharrezkoak doguz horreek guztiak, baina ez dira nahikoa. Eta Joseba Sarrionandiari hontsu irakurritakoagaz bat egiten dot: "oso guai dagoz Euskaraldiak erdaraldian, baina euskaldunok dana dogu egiteko". Euskaldunok, guk geuk, irauli behar dogu bizi dogun erdaraldia. Euskaldun zaharren garaia da: aparteko esfortzurik barik, ikasi barik, euskerea berez jaso dogunok eutsi behar deutsagu hizkuntzeari. Errazegia litzateke hizkuntzearen geroa, bakarrik, instituzinoen esku ixtea, inoren esku ixtea. Geure konpromisoa eta ardurea da.
Zalantzarik barik, bidelagun izan behar doguz geurera hurreratzen diranak. Baina euskaltegietan ikasten dabizan horreei eskatzen deutsegun beste exijdu deutsagun geure buruari be. Ez daigun euskerearen biziraupena euskera ikasle eta hurrengo belaunaldien esku itxi, guztion baturak ekarriko dau oparotasuna. Gazteak izan ohi dira sarri jomuga, baina eskaini be egin behar jakie: hizkuntza bizi, gozo eta erakargarria. Eskola eta eremu formaletatik kalera jauzi egingo dauan euskerea, sare sozialak astindu eta pantailak hartuko dituana. Gure esku dago txapak kendu arren txipak aldatzea.
Beharrezkoa da hizkuntzearen ezagutzearen unibersalizazinoa, eta ezagutzak ekarriko dau erabilerea. Etiketetatik harago, euskaldun zahar zein barri, hizkuntzeak berak gorputza behar dau, gu behar gaitu. Bihur daitezala belarriprestak ahobizi eta euskaradunak euskahaldun. Guztion ahalegina behar da.
Dakigunok egin eta albokoari eginarazo. "Ekin, hitzekin eta ekintzekin!".
(BEGITU aldizkarian argitaratua).
More...
AEK-KORRIKAko kideak, Durangoko Azokan
Urte askotarako, Kontseilua!
23.ena prestatzen!
Korsikeraren aldeko KORRIKA ahizpa
KORRIKA-k Korsikan ere ahizpa bat badu: CURRILINGUA.
Aurtengoa 2.en edizioa izango da eta ekainaren 26an izango da, Aleriatik Bunifazziura.
Parlemu corsu!